افراد بسیاری عزیزان و دوستانشان را به دلیل بیماری سرطان ازدستدادهاند. بهطورکلی سرطان پس از بیماری قلبی و تصادفات سومین دلیل مرگومیر در جهان است و طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت 8.8 میلیون نفر منجر به فوت به دلیل بیماری سرطان در سال 2015 به ثبت رسیده است و همچنین گزارششده است که این آمار در دو دهه آینده رشد چشمگیری خواهد داشت.سرطان به مجموعه بیماریهای ژنتیکی گفته میشوند که ویژگی مشترکی دارند و آن رشد غیرعادی سلولها هست. همچنین سرطان یک بیماری پرهزینه است و هزینه آن ارتباط مستقیمی با مراحل بیماری دارد از طرفی مرحلهی سرطان تنها عنوانی برای بیان کردن اندازه و پیشرفت بیماری است به اینگونه که هرچه تومور بدخیم اندازه بزرگتری داشته باشد مرحله سرطان پیشرفتهتر و تلاش برای از بین بردن تومور بزرگتر طولانیتر بوده و پرهزینهتر است و بهطورقطع بیمار درمان و بهبودی کامل نمییابد. بهطورکلی هدف تشخیص زودهنگام تلاش برای کشف و تشخیص بیماری در مراحل اولیه و ابتدایی است که در این مرحله درمان با موفقیت انجام میپذیرد و هزینهها نیز برای بیماران کاهش مییابد. تحقیقات بسیاری درزمینهٔ درمان و کشف سرطان انجامشده است ولی هنوز نیز دلایل اصلی ایجاد اختلالهای ژنتیکی که منجر ه بروز سرطان میگردد شناسایی نشده است و تنها راه درمان قطعی این بیماری را تشخیص زودهنگام این بیماری شناسایی کردهاند. اما تشخیص سرطان امروزه به د روش تهاجمی و غیرتهاجمی صورت میگیرد . در تهاجمی روشهای مانند سیتیاسکن، ام آر آی، سونوگرافی،آندوسکوپی، کولونوسکوپی، ماموگرافی و بیوپسی مایع را شامل میشود. روشهای تصویربرداری از اندامهای داخلی چه توسط امواج و چه به کمک لولههای نرم و باریک دوربیندار صورت میگیرد ولی در این روشهای متداول تومورهایی قابلتشخیص هستند که حداقل اندازه 4 میلیمتر داشته باشند. ازاینرو حساسیت لازم را برای تشخیص زودهنگام را ندارند از طرفی پرهزینهاند و بیمار برای انجام این آزمایشها باید ریسک نیز انجام دهد که افراد تا زمانی که علائم غیرعادی در بدنشان مشاهده نکنند به سراغ این روشها نمیآیند. از طرفی بیوپسی بافت یک روش تهاجمی برای شناسایی سلولهای توموری است که پزشک جراح از تومور به کمک سوزن نمونهگیری میکند که به آن بیوپسی سوزن میگویند و یا کامل تومور را تخلیه میکند و برای شناسایی ساختار توموری به پاتولوژی فرستاده میشود تا بدخیم و یا خوشخیم بودن تومورها تشخیص داده شود. ولی تمام این روشهای تشخیصی، تشخیص زودهنگام را برای بیماران به همراه ندارد و جدای از مسئله مالی افراد بسیار کمی از این روشها برای چک اپ و کنترل سالیانه بهدوراز علائم مشکوکی در بدنشان استفاده میکنند. از طرفی روشهای پیشرفته امروزی به دنبال کمخطر کردن روشهای تشخیصی و قابل تکرارپذیر بودن تست و حساسیت بالا برای تشخیص زودهنگام بهروشهای غیرتهاجمی روی آوردهاند که روش غیرتهاجمی بیوپسی مایع نام دارد. به معنای بررسی بیومارکر ها در مایعهای بدنی است. بیوماکر به معنای یکسلولی که ارتباط مستقیمی با بیماری دارد و با بررسی آن میتوان وضعیت بیمار را مشخص کرد و مایعهای بدنی ازجمله مایع مغز نخایی ، بزاق، ادرار ، خون و .. میباشد که شناسایی بیومارکر ها در مایعهای بدن هرکدام میتواند محدود به همان ناحیه باشد برای مثال شناسایی بیوماکر ها در ادرار میتواند سرطان مجاری ادراری و کلیهها را بررسی کند . از طرفی بیوماکر های موجود در خون کلی بوده و تمام نواحی بدنی را شامل میشود . تحقیقات بسیاری درزمینهٔ شناسایی بیومارکر های سرطان در خون صورت گرفته است و ازجمله بیومارکرهای شناساییشده را میتوان تومورهای چرخشی در جریان خون را نام برد که سلولهای توموری از محل اولیه خود جداشده و توسط جریان خون به محل ثانویهای منتقل میشوند که با آزمایش خون و جداسازی تومورهای چرخشی میتوان به سرطانی بودن بیمار پی برد ولی از طرفی این روش تشخیصی زودهنگام نیست و تنها از پیشرفت و متاستاز شدن بیماری جلوگیری میکند . همچنین بیومارکر دیگری بهعنوان دی ان ایهای چرخشی سلولهای توموری یکی از روشهای تشخیصی زودهنگام غیرتهاجمی میباشد که در این روش نیز با انجام آزمایش خون میتوان تشخیص را انجام داد و تحقیقات نشان دادهاند که هرچه مرحله بیماری پیشرفتهتر باشد فراوانی این بیومارکر ها نیز در جریان خون بیشتر میباشند.بهطورکلی سلولها پس از مرگ طبیعی خود مواد درونسلولی به محیط خارج سلولی ریخته میشود که وارد جریان خون میشود که این مواد داخل سلولی شامل دی ان ای سلول میباشد . ازاینرو سلولهای توموری نیز همین رفتار رادارند و دی ان ای سلول ای توموری در خون افراد سرطانی موجود میباشند ولی یکی از معایبی که این روش برای تشخیص زودهنگام دارد آن است که در مراحل ابتدایی سرطان غلظت این دی ان ایها در خون کم است و به کمک گلبولهای سفید نیز پاکسازی میشوند ازاینرو روش مناسبی برای تشخیص زودهنگام نمیباشد و امروزه مناسبترین بیومارکر برای تشخیص سرطان بررسی بیان miRNA های چرخشی است که با شناسایی بینظمی در بیان miRNA ها میتوان به سرطانی بودن بیمار بهصورت زودهنگام و قبل از رشد وسیع بیماری پی برد.ازاینرو سرطان درمانپذیر است تنها هنگامیکه زود تشخیص داده شود و درمان مفید و مؤثر آغاز بشود و لازمهی تشخیص زودهنگام وجود روشهای تشخیصی کمخطر و کمهزینه برای بیماران است که بیمار چک آپ سالیانهای انجام بدهد و منتظر بروز علائم غیرعادی نشوند تومورهای سرطانی یکشب رشد نکردهاند و گاهی 10 سال رشد آنها طول میکشد و هنگامی علائمی نشان میدهند که مرحله پیشرفتهای قرارگرفتهاند سپس بیمار با سرطانی با مرحله پیشرفته به پزشک مراجعه کرده و به دنبال روشی قطعی برای درمان آن میباشند. تحقیقات خوبی در تشخیص زودهنگام سرطانها صورت گرفته است از طرفی وظیفه خودمان است که بهسلامت خود اهمیت داده و با چک آپ های سالیانه روشهای غربالگری سرطان از کشف بیماری در بدن خودمان نترسیم. ازاینرو شخیص زودتر درمان قطعی را به همراه دارد.
منابع
Miller, Kimberly D., et al. "Cancer treatment and survivorship statistics, 2016." CA: a cancer journal for clinicians
cancer detection strategies and limitations. Science translational medicine, 2011
Bettegowda, C., et al., Detection of circulating tumor DNA in early-and late-stage human malignancies. Science translational medicine, 2014
Larrea, E., et al., New concepts in cancer biomarkers: circulating miRNAs in liquid biopsies. International journal of molecular sciences, 2016.
Cortez, M.A., et al., MicroRNAs in body fluids—the mix of hormones and biomarkers. Nature reviews Clinical oncology, 2011.
Mo, M.-H., et al., Cell-free circulating miRNA biomarkers in cancer. Journal of Cancer, 2012
Larrea, E., et al., New concepts in cancer biomarkers: circulating miRNAs in liquid biopsies. International journal of molecular sciences, 2016